Fas Gezi Rehberi

---

Türk hava yollarının hem Kazablanka, hem de Marakeş'e hatları bulunmakta ve  İstanbul'dan uçuş süresi yaklaşık 5 saattir. Ayrıca Avrupa'dan da Fas'ın bir çok şehrine çok uygun fiyatlara direk uçulabiliyor. Bir diğer ulaşım imkanı da İspanya'dan kalkan feribotlardır. Özellikle Fas ve Endülüs seyahatini beraber yapacaklar feribot seçeceğini kullanmaktadır.

Fas'a vize gerekmemekte olup, Türk hava yollarının Miles&smiles mil programı kapsamında 20.000 mil ile de uçulabildiğini hatırlatmak isteriz. Biz Bayram döneminde 1 ay kala bilet fiyatları çok yüksek iken biletlerimizi mil ile alıp, Marakeş gidiş, Kazablanka dönüş olarak yapmayı tercih etmiştik.

Fas'ta yaşadığımız en maceralı ve büyülü gece kesinlikle çölde geçirdiğimiz geceydi. Fas'a gidecekseniz mutlaka Çöl Safarisini de planlarınıza eklemeyi unutmayın.

Fas’ta çöl deneyimi (gerçek Sahra çölünden kilometrelerce uzak olduğunuzu söylemek lazım) yaşamak isterseniz Merzouga/ Erg Chebbi’ye gitmek gerekiyor. Genelde turlar Marakeş’den başlayıp Fes’te bitiyor veya tam tersi Fes’den başlayıp, Marakeş’te bitiyor ve bu gezi için minimum 3 gün 2 gece ayırmanız tavsiye ediliyor. Fes’ten Merzouga’ya yaklaşık 8 saatte varılıyor. Ama Marakeş Merzouga arasını iki günde geçilmesi tavsiye ediliyor. Aslına bakarsanız yolda çok oyalanmazsanız, biraz yorucu olabilir ama sabah erken çıkıp 1 günde de varabiliriz. 

Biz gezimize Marakeş’den başladıktan sonra Dades’de Chez Pierre otelde kalıp, ertesi gün Merzouga’ya devam ettik.

Marakeş - Merzouga arası gezilecek yerler;

1. Gün;

Atlas dağları 

Ait Benhaddou

Ouarzazate ve Atlas stüdyoları (Atlas stüdyolarını tepeden görmeyi tercih ettik)

Skoura ve Kasbah Amridil ( 300 yıllık Kasbah restore edilmiş) 

Rose Valley

2. Gün;

Dades Gorges

Todra Gorges. 

Saat 18.00 gibi Merzouga’dan kamp alanına gitmek için yola çıktık. Kamp alanına develer ile 20 Euro/kişi başı veya 40 Euro/transfer başına 4x4 araçlar ile gidilebiliyor. 

Bizim şansımıza Haziran ayında olmamıza rağmen yemek sonrası aşırı rüzgar çıktı ve dışarda durmak imkansızlaştı. Mecburen içerisi sıcak olan çadırlara girmek zorunda kaldık. Ela klasik huysuzluklarını yapınca yeniden çadırdan çıkıp, sönmüş ateşin başında biz anne kız oturup, uyuklarken, eşimin gelmesi ile bize kocaman bir akrebi göstermesi bir oldu. Böylece bizim için gece çöl maceramız da bitti😀. 

1.5/2 saat sonra rüzgar durunca herkes dışarı çıkmaya başladı. Sonunda gelme sebebimiz olan yıldızları görebildik. 

Bu arada daha önce hiç sesleri çıkmayan sakin Çinli komşularımız  gecenin 02.30’unda çılgınlar gibi fotoğraf makinası ekipmanları ile sağa sola koşturup, kamp dışına çıkıp resimler çekmeye başladılar. Çinlilerin resim çekmek ruhlarında var. Bende gaza gelip, hadi bizde yapalım derken eşim gördüğü akrebin etkisi ile “hemen gitmek istesek, bizi götürürler mi acaba” diye sorunca çok farklı noktalarda olduğumuzu farkettim🙃. Ertesi sabah Çinli komşumuz (@mandy212) yaklaşık 1 saat uğraşıp çekebildiği resmi bizimle paylaştı.

Hem böcek, akrep huzursuzluğu, hem yıldızlar görünmeye başlar mı merakı ile uyanmalarımız, hem de çılgın Çinli komşularımızın gece 02.30 sonrası maceraları nedeniyle toplamda 2.5 saat kadar uyuyabildiğimizi de belirtmek isterim. 

Sabah saat 05.30/06.00 gibi havanın ısınmaya başlaması ile uyandığımızda herkesin çoktan kalkıp, yeniden resimler çekmeye başladığını gördük. Hızlı bir kahvaltıdan sonra bu sefer 4x4 ile çok eğlenceli bir dönüş yaptık. 

Kamp alanından geriye deve ile gitmek kişi başı 20 Euro, 4x4 ile gitmek ise transfer başına 40 Euro olup, ikisi de ayrı keyifli ve ilginç.

Yanınızda çocuk var ise mümkün mertebe seçeceğiniz kampta odanızda size özel tuvalet olmasına dikkat ediniz. Ayrıca mutlaka yanınızda çocuklarınız için yiyecek bir şeyler götürün.

Fas’a kadar gitmişken Çöl Safarisinin yapılması ve görülmesi gereken bir deneyim olduğunu düşünüyorum. Fas gezimizin en değişik kısmı olduğunu itiraf etmem lazım. 

Fas'a gitmişken yapılması gerekenlerin başında Çöl Safarisi geliyor. Sahra Çölünün başlangıcı olan Erg Chebbi'de bulunan kamplarda güzel bir çöl deneyimi yaşanabiliyor. Marakeş'ten ve Fes'ten ulaşabileceğiniz çöle dört alternatif ulaşım imkanını aşağıda özetledik;

• Vaktiniz fazla ise en ekonomik yöntem tabi ki toplu ulaşım olan otobüsler. Saatlerini iyi ayarlayabilirseniz, kullanabilirsiniz. Bizde çocuk olduğu ve zaman dar olduğu icin hiç düşünmedik. 

• Marakeş veya Fes’den ayarlayacağınız turlar sayesinde 2 gece 3 günlük turları konaklama ve yol dahil Euro 80/100 kişi başı fiyatına ayarlayabilirsiniz. Tabii ki bu şekilde otelinizi de zamanınızı da çok kontrol edemeyeceksiniz. Ama farklı kültürden insanlar ile yapacağınız bu gezi ilginç olabilir. Bu gezileri Fas’a geldikten sonra ayarlarsanız çok daha ekonomik olacaktır.

• Araba kiralamak ve kendi otellerinizi kendiniz ayarlamanız hem ekonomik hem de daha rahat olacaktır. GPS ile her yere kendiniz gidebilirsiniz. Tur arabalarının durduğu yerler de belirgin olduğu için bir şey de kaçırmamış olursunuz. Bizim kampta ve Chez Pierre’de karşılaştığımız Hong kong’lu aile 10 gün için araba kiraladıklarını ve Euro 210 ödediklerini söylediler. Kendiniz kullanırken dikkat etmeniz gereken en önemli konu polis kontrolleridir. Dades-Merzouga arasında  yolda çok fazla polis kontrolü vardı. Mutlaka kemerler önde ve arkada oturanlar tarafından takılmalı ve hız limitlerine uymak gerekiyor. Her şeye uysanız bile durdurup, ceza yazmalarına engel olunamıyor. Mesela bizi arabanın arka camları film kaplı diye durdurdular ve ceza yazdılar.

• Gelelim bizim de tercih ettiğimiz son alternatife; özel şoförlü araç kiralamak. 3 gün 2 gece icin aldığımız en iyi fiyat Euro 420 oldu. Günlüğü Euro 140 olup, Euro 250/220’lerden bu fiyata indik. Bu fiyatta en düşük rakam sayılmaz. Özel araba kiralayınca, bir şoför ve bir rehber geliyor. İki kişi size seyahatiniz boyunca eşlik ediyor. İyi yönü; araba kullanmadığınız için çok yorulmuyorsunuz ve navigasyon, polisler, yön arama ile uğraşmıyorsunuz. Kötü yönü ise; rehberin devamlı sizi bir yerlere götürmek istemesi can sıkıcı olabiliyor. Ayrıca bizim başımıza gelen bir olayı da paylaşmak isterim; ilk gece kalacağımız otelin ismini sabahtan rehbere söyledik ve rehberde sahibini 10 yıldır tanıdığını falan anlattı. Akşam otele geldik diye bizi getirdikleri yer ise başka bir oteldi. Arabadan inmeden otelin farklı olduğunu görünce itiraz ettik. Rehber ise bizim bu oteli söylediğimiz konusunda ısrarcı oldu ve öteki otelin çok uzakta oldugunu bildirdi. Bizim kararlı itirazımız sayesinde bizi ayarladığımız otele götürdüler. Ertesi gün, Erg Chebbi’de ki kampımız için ise kampın cevap vermediğini, elimizdeki buluşma noktasının adresini bilmediklerini ama başka bir sürü lüks kamp olduğunu ve onlara gidebileceğimizi, üzülmemize gerek olmadığını bildirdiler. Ayırttığımız kamp ile whatsapp üzerinden temasa geçerek, rehberi aramalarını istedik. Ayrıca Kampın verdiği koordinatları Google Map’e girerek, gitmemiz gereken yeri gösterdik. Vurucu darbeyi ise “biz Kampa ödememizi yaptık, başka da ödeme yapamayız “yalanını söyleyerek yapmış olduk. Bu bilgiden sonra kamp (!!!) bulundu.

• Fes'te mutlaka deri tabakhanelerini gezmelisiniz. Tabakhaneleri görmek için çıktığınız teraslara çıkarken kokudan etkilenmemeniz için elinize taze nane veriyorlar.
• Fes'te mozaik yapımı da çok meşhur. Medina bölgesinin dışında atölyelere gidip hem yapılışını görebilir, hemde satın alabilirsiniz. Biz "Artargile" diye bir yere gitmiştik. 
• Fes’te Cafe Clock turistler tarafından tercih edilen bir restoran.
• Fes’te Medina bölgesini şöyle özetleyebiliriz : biraz Mahmutpaşa, biraz Tarlabaşı, birazda Kasımpaşa...
• Tavuk satışı yapan dükkanları görmeniz gerekiyor. Tavuklar canlı olarak bulunuyor ve seçtiğiniz tavuğu hemen o an taze tize kesip, parçalara ayırıp, size veriyorlar.
• Baharat dükkanları çok meşhur.
• Fes’te taksilerin taksimetresi var ve açmaları konusunda ısrarcı olabilirsiniz. Açmazlarsa olması gereken rakamın 3/4 katını söylüyorlar. Medina bölgesinden yeni şehre ve CTM otobüs garına yaklaşık 15/20 DH ödedik. Bir de taksilerde şöyle bir alışkanlık var, aynı yöne giden insanlar yol üzerinden taksiye binerek taksi paylaşıyorlar. Bazen taksi bulmak çok zor oluyor. Biz 15 dakika boş taksi bulmak için beklemiştik.
• Fes bizim Fas'ta en zorlandığımız yer oldu.Ama burayı da görmeden Fas'ı anlamak pek mümkün değil.

Fas gezimizin bir kısmı Ramazan ayına ve Bayrama denk geldiği için Fas’a Ramazan ayında gidilir mi konusunu bizzat deneyimlemiş olduk. Öncelikle Fas’ta Ramazan ayında yaşlı, genç, çocuk demeden çalışan ve çalışmayan herkesin oruç tuttuğunu belirtmekte fayda var. Gitmeden önce bizde Müslüman ülke olarak oruç tutup, Ramazan ayının gerekliliklerini yerine getirdiğimiz için Fas’ta Ramazan ayında zorlanmayız diye düşünmüştük. Ancak Fas’ta Ramazan ayı bize göre daha yoğun uygulanıyor.

Marakeş’in turistik bölgelerinde yeme içme konusunda hiç sıkıntı yaşamadık. Bütün çalışanların oruç tutması nedeniyle biraz halsiz olması -ki bu da son derece olağan- dışında Ramazan ayı yabancı turistler için ilginç bile olabiliyor. İftar vakti Kutubiye Camisinde tüm Marakeş’ten duyulacakmış gibi okunan ezan sesi, teraslarda izlenen güneşin batışı ile otantik bir hava yaratıyor.

Fas’ın kuzeyindeki Fes’te ise Ramazan ayında öğlen bir çok restoran ya kapalıydı ya da kısmi olarak sadece 1-2 çeşit yemek sunuyordu. Restoranlar da genel olarak boştu. Eski şehir Medinanın daracık sokakları da iftar vaktine doğru inanılmaz kalabalık oluyor ve yoğun bir alışveriş trafiği başlıyor. Şehir gündüz ne kadar sakinse, akşamları da bir o kadar hareketli oluyordu.

Biz Ela için temkinli davranıp, yanımızda ufak lavaş ekmek, bal, muz, ceviz ve tahin-pekmez götürdüğümüz için Ramazan ayında restoranların kapalı olmasından çok etkilenmedik.

Bu arada son güne kadar Ramazan Bayramını ne zaman kutlayacakları belli değildi. Bizden 1-2 gün sonra bayramları başlıyor ve turistik yerler de dahil olmak üzere bayramın 2-3 günü bir çok restoran ve dükkan kapalı oluyor. Biz Bayramın birinci günü mavi şehir Chefchaouen’daydık ve bu küçük şirin şehirde Fas’lı kadın ve erkeklerin giyinmiş, kuşanmış, süslenmiş olarak birbirlerini ziyarete gitmelerini görmek güzeldi.